Kiezen om de beste versie van jezelf te zijn, gedrag is een keuze

Het meeste wat we doen gaat op de automatische piloot. Dat kost tenslotte de minste energie. Die automatische reactie kan je ook in de weg zitten als je niet elke vrije minuut meer op instagram wil scrollen, of een bakje chips wil eten in plaats van de hele zak… Maar ook in contact met anderen kan dat gewoontegedrag de kop opsteken. Denk maar aan die laatste vergadering waarin je je kapot ergerde aan je collega maar er toch weer niets van zei.

Zo ben ik nu eenmaal!

Zinnen als ‘Zo ben ik nu eenmaal’ of ‘ze moeten me maar accepteren zoals ik ben’. Deze zinnen hoor ik vaak in mijn praktijk voorbijkomen. Zinnen die vooral gericht zijn op blijven doen wat je al deed. Maar wat nou als dat wat je doet niet meer werkt? Als het gedrag wat je tot nu toe hebt ingezet niet meer genoeg is om te bereiken wat je graag zou willen? Of wanneer anderen om jou heen aangeven dat ze niet blij zijn met hoe jij iets doet? Dan is uiteraard aan jou de keuze wat je gaat doen. Blijf je doen wat je deed? Verwacht dan niet dat er iets veranderd. Zoals Einstein al eens zei: “krankzinnigheid is keer op keer hetzelfde doen en een ander resultaat verwachten.

De enige garantie die je hebt is dat als je niets doet er ook niets veranderd. Pas wanneer jij iets gaat veranderen aan jouw gedrag, zal er iets veranderen. Je gaat Iets veranderen of toevoegen aan wat je al doet, met als doel om iets te bereiken wat je graag wil. Tot daar is het leuk omdat je weet, of in ieder geval verwacht, dat het je iets gaat opleveren. Dan komt echter het moment dat je ontdekt dat gedrag veranderen best lastig is.

Gedrag veranderen is uit je comfortzone gaan

Om iets te gaan doen wat je niet gewend bent, of nieuw voor je is kan een uitdaging zijn. Denk maar eens aan het moment dat je een muggenbult op je arm hebt. Op het moment dat die gaat jeuken is je eerst ingeving dat je wilt gaan krabben. En meestal doe je dat ook, terwijl je weet dat het jeuken daar alleen maar erger van wordt. Je hele systeem schreeuwt, jeuk!!! En de oplossing voor jeuk is krabben. Bedenk maar eens hoeveel moeite het kost om dan niet te krabben. Hoe oncomfortabel dat is. Het is zoveel makkelijker om gewoon toe te geven aan de impuls om te krabben. Bij elk gedrag wat we willen veranderen zal dit oncomfortabele gevoel ontstaan. Omdat je iets gaat doen wat tegen je automatische gedrag ingaat. Het gedrag voelt als onnatuurlijk of raar.

Wanneer je toch de keuze maakt om je een tijdje oncomfortabel te voelen, en iets anders te gaan doen dan je gewend bent kan dat je heel veel opleveren. Denk aan het leren van nieuwe vaardigheden, of je relatie verbeteren door bijvoorbeeld stil te zijn in plaats van direct te reageren. Het kan je ook helpen om te groeien in je baan omdat je bijvoorbeeld je werk anders indeelt. Maar ook voor je gezondheid kan het positieve effecten hebben. Denk aan het opgeven van roken of wat vaker de fiets pakken in plaats van de auto. Soms kunnen kleine veranderingen al heel veel effect hebben.

We doen niet zomaar wat

Wat we doen en hoe we ons gedragen wordt door allerlei processen gestuurd. Zo bepaald waar we zijn voor een groot deel wat we doen. Thuis op de bank voor de tv zit je er waarschijnlijk anders bij dan op je werk. Maar ook wat je van thuis hebt meegekregen speelt een rol. Als je geleerd hebt dat je netjes op je beurt moet wachten zal je niet snel voordringen bij de bakker. Zo zijn er een heleboel onbewuste processen die ons gedrag aansturen. Daardoor zet je min of meer automatisch gedrag in. Je gedrag is dus eigenlijk een reactie op de situatie waarin je op dat moment bent, wat je daarin denkt en voelt. Zolang je gedachten en gevoelens niet veranderen, zal je automatisch in een andere situatie die op de vorige lijkt hetzelfde gedrag inzetten. Zo ontstaan er gewoontes die in de psychologie ook wel patronen genoemd worden.

Nieuwe gewoontes aanleren is breken met de oude gewoontes. En dat betekent dat je heel erg bewust bezig moet zijn met de nieuwe gewoonte. Want voor je het weet val je terug in je oude manier van doen. Dat is namelijk gedrag wat vanzelf gaat, op de automatische piloot, en kost daarom ook weinig moeite.

Tips om je gedrag te veranderen

1. Weet wat je doet. Gedrag veranderen begint met weten wat je nu doet en waarom je het doet. Vragen die je jezelf daarbij kunt stellen zijn: Waar loop je tegenaan, of waar heb je last van. Waar wordt het door veroorzaakt en wat doe jij daar zelf in. Wat levert dit gedrag jou op. Want niemand doet tenslotte zomaar wat, ook het gedrag wat je nu laat zien doe je omdat het een doel heeft. Alleen is het misschien niet meer het doel wat nu het belangrijkste is.
2. Stel een doel Bedenk welk doel je zou willen bereiken. Wat moet het nieuwe gedrag gaan opleveren. Op deze manier weet je waarom je er moeite in gaat steken. Het gaat je uiteindelijk iets opleveren.
3. Ga het doen Ga ermee experimenteren en maak daarvoor een plan. Misschien schrijf je van tevoren op wat je wilt gaan zeggen in een situatie, of oefen je eerst eens op een huisgenoot met het nieuwe gedrag.
4. Deel wat je doet. Schakel anderen in om je te helpen bij het nieuwe gedrag. Door ze te vertellen wat je wilt doen, of ze te vragen of ze je willen helpen. Dit zorgt er ook voor dat je een stok achter de deur hebt om er echt mee aan de slag te gaan.
5. Wees mild naar jezelf en zet door. Je bent een oude gewoonte aan het doorbreken. Dat is hard werken en soms zal je merken dat het even niet lukt. Dat je terugvalt in oud gedrag. Dat is niet erg en hoort bij het proces. Wat dan niet helpt is om heel streng te zijn voor jezelf en het bijltje er maar bij neer te gooien. Ik noem het altijd ‘stralend falen’. Erken voor jezelf dat het fout is gegaan maar ga vol goede moed verder. Gewoontes doorbreken kost nu eenmaal tijd en heel veel oefening
6. Vier successen Als het je gelukt is om het nieuwe gedrag in te zetten, vier dat dan ook. Je hebt een overwinning behaald op je oude gewoonte. Dat mag je vieren en dat motiveert om door te gaan met het nieuwe gedrag.
7. Zoek hulp. Lukt het ondanks alles niet om het nieuwe gedrag langdurig in te zetten zoek dan hulp. Dat kan zijn bij vrienden maar ook bij een professional.

Zo kies ik om te zijn

Bedenk dat het veranderen van gedrag een keuze is die je zelf maakt. Omdat je iets wil bereiken wat je nu niet lukt. Dat het ook een keuze kan zijn om niets te veranderen. De zin ‘zo ben ik nu eenmaal’ kan je dus beter vervangen door ‘ zo kies ik om te zijn’. Realiseer je dat verandering tijd kost en misschien ook weerstand oproept in de omgeving. Je gaat iets anders doen en dat is voor anderen ook even wennen. Bedenk dan dat alle oude patronen ook ontstaan zijn door een gewoonte aan te leren. Als je lang genoeg het nieuwe gedrag inzet zal dit een nieuwe gewoonte worden. En dan kost het bijna geen energie meer. Dan heb je gekozen welk gedrag je wilt inzetten om jouw doel te bereiken.


Wil je graag je gedrag veranderen, en zoek je iemand om je daarbij te helpen. Neem gerust contact op om te bespreken wat ik voor je kan betekenen.